بیماری های دندان خرگوش و راه های پیشگیری از آن

دندان سالم، یعنی خرگوش سالم

رعایت بهداشت دهان و دندان خرگوش ها مانند مراقبت از دندان ها در دیگر موجودات بسیار مهم است. با این مقاله از پت شاپ آنلاین دکتروودی همراه باشید.

معمولا دامپزشکان به سرپرستان حیوانات خانگی اهمیت مسواک زدن دندان در سگ و گربه ها را  توضیح می‌دهند، چرا که اگر پلاک و جرم روی دندان جمع ‌شود، نیاز به بیهوشی و انجام جرمگیری است. اما به سرپرستان خرگوش توصیه ای برای مسواک زدن دندان ها نمی شود، چون دندان های خرگوش‌ها نسبت به سگ‌ها و گربه‌ها کاملاً متفاوت است. دندان های سگ ها و گربه ها مانند ما انسان ها  در ابتدا شامل دندان های شیری است و سپس با دندان های دائمی جایگزین می شوند که پس از رویش دندان های دائمی تا پایان عمر می بایست برای حیوان خانگی یا شخص حفظ گردد. به همین دلیل است که مراقبت از دندان ها بسیار مهم است، زیرا این دندان های دائمی باید برای تمام طول زندگی حیوان خانگی باقی بمانند.

آیا خرگوش ها نیاز به مسواک زدن دارند؟

خیر، خرگوش ها، دندان ریشه باز دارند، دندان های خرگوش در تمام طول زندگی به رشد خود ادامه می دهند، دندان های خرگوش در طبیعت دائما در معرض برخورد با مواد سخت هستند، بنابراین دائماً فرسوده می شوند ودر عین حال  دندان ها دائما در حال تجدید هستند. یعنی دندان های خرگوش به طور مداوم در حال رشد هستند. به همین دلیل است که دندان های این حیوان نیازی به مسواک زدن ندارند.

آناتومی دهان و دندان های خرگوش

لازم است، کمی بیشتر در مورد آناتومی دهان خرگوش بدانیم تا بتوانیم اهمیت بهداشت دهان خرگوش را بهتر درک کنیم. در هر طرف دهان خرگوش ها،  دو دندان ثنایای بالا و یک پایین هستند، این حیوان ها دندان نیش ندارند، و سه دندان آسیاب بزرگ در بالا و دو دندان پایین و سه دندان آسیاب بالا و پایین هستند. دندان‌های خرگوش منحنی هستند و دندان‌های جلویی فک بالا و پایین همانند یک اسکنه (ابزار منبت کاری روی چوب) اقدام به برش قطعات خوراکی می کنند. دندانهای ثنایا به دلیل جویدن دائما تیز هستند. مینا فقط در سطح جلوی دندان ها وجود دارد و سطح پشتی از عاج تشکیل شده است، که نرمتر از مینای دندان است. به همین دلیل، سطح جلویی دیرتر فرسوده می شود.

بین دندان های ثنایا و گونه ها فضایی وجود دارد که هیچ دندانی در این قسمت وجود ندارد. این ناحیه دیاستما نامیده می شود. (مثلا، مدونا بین دندان های جلویی خود شکاف دیاستما دارد)

بدشکلی ها و رشد بیش از حد دندان

خرگوش ها اغلب در دندان های ثنایای جلویی اتفاق می افتد، این دندان ها در طول زندگی خرگوش  هر سال 10 تا 12 سانتی متر رشد می کنند. مجموعه دومی از دندان های ثنایا وجود دارد که در پشت دندان های جلوی بالایی قرار دارند، این دندان ها نیز ممکن است دچار رشد بیش از حد شوند. دندان های پیش آسیا و آسیا که دندان های گونه ای نیز نامیده می شوند نیز ممکن است دچار بدشکلی های ناشی از رشد بیش از حد دندانی شوند.

ماهیچه های فک خرگوش

می توانند هم به جلو و هم به عقب کشیده شوند. فک پایین به دلیل آناتومی منحصر به فرد که محل قرار گیری مفصل گیجگاهی فکی است،  که به صورت طولی کشیده می شود پس حرکت جانبی را محدود می کند، فک پایین خرگوش می تواند به جلو، عقب و عمودی حرکت کند، اما کمتر از یک طرف به سمت دیگر حرکت می کند.

رژیم غذایی مناسب

دندان‌ها و ماهیچه های صورت و دهان خرگوش ها کاملاً برای مصرف علوفه لازم برای رژیم غذایی خرگوش ها که  باید بخش عمده‌ای از رژیم غذایی خرگوش، را تشکیل دهد. طراحی شده‌اند. خرگوش‌های وحشی که در طبیعت زندگی می کنند، ترجیح می‌دهند شاخه‌های لطیف و بخش‌های گیاهی آبدار را به‌عنوان بخش اصلی رژیم غذایی انتخاب کنند، آنها با رژیم غذایی با مقادیر بالای علوفه نیز سازگار هستند. اگر مشاهده می کنید. خرگوش خانگی شما زمان زیادی را صرف غذاخوردن وجویدن غذا می کند، خوشحال باشید، زیرا جویدن علوفه خشبی کمک به ساییده شدن دندان‌های این حیوان می کند، چنین موردی بسیار عالی است، زیرا دندان‌های خرگوش را در شکل مناسب و تراز شده. حفظ می کند. خرگوش ها غذای خود را به طور کامل با حرکات زبان بسیار دقیق  حداکثر با 120 حرکت فک در دقیقه می جوند. این مدل جویدن به سالم نگه داشتن دندان هایشان کمک می کند.

پلت و تغذیه

به این حیوان ها نباید مقدار نامحدود پلت داده شود، حتی اگر از انواع پلت های حاوی کلسیم کمتر استفاده شود. (مثلا پلت یونجه تیموتی یا سایر یونجه‌های کم کلسیم) زیرا مصرف بیش از اندازه پلت در خرگوش ها، باعث افزایش چاقی، مدفوع نرم مزمن می‌شود. با این حال، اگر مصرف پلت کمتر از میزان مناسب باشد، ممکن است منجر به ریزش خز(موهای خرگوش)، مشکلات در آراستن خزهای خرگوش، یا جویدن اجسام نامناسب مانند فرش، مبلمان، کفش، کتاب یا حتی سیم‌های برق شود. لذا با مصرف پلت مناسب خرگوشتان می توانید از مشکلات رفتاری خرگوش ها نیز جلوگیری کنید.  از یونجه تیموتی، علف های تازه و سبزیجات مناسب برای تغذیه خرگوش ها استفاده کنید تا از کسالت و رفتارهای مخرب خرگوشتان جلوگیری کنید. یکی از مواردی که می توان برای حفظ سلامت دندان های خرگوشتان و جلوگیری از رفتار جوییدن وسایل منزل انجام داد. تهیه اقلام مناسب برای جویدن، مانند چوب های ایمن و اسباب بازی های جویدنی که برای خرگوش ها طراحی شده اند، می باشد.

چه مشکلاتی ممکن است برای دندان های خرگوش ایجاد شود؟

شایع ترین مشکل دندانی در این حیوان ها. رشد بیش از حد دندان به علت تراز نبودن دندان ها است، به این مشکل مال اکلوژن نیز می گویند. علل مختلفی می تواند سبب تراز نبودن دندان ها در خرگوش ها شود،  مواردی چون مشکلات عفونی، ژنتیکی و ضربه خوردگی می تواند سبب بر هم خوردن تراز دندان های این حیوان شود. عمل جویدن در خرگوش ها در دو جهت عمودی و افقی صورت می گیرد. که در واقع نوعی ساییدن را فراهم می کند که سطوح اکلوزال (سطوح بالایی و پایینی دندان ها که به طور معمول به هم می رسند) به طور یکنواخت ساییده می شود. اگر فک پایین خیلی کوتاه یا خیلی باریک باشد، منجر به نامرتبی دندان ها می شود. هنگامی که دندان ها نامرتب شوند. ساییده شدن به درستی انجام نمی گردد. ناهماهنگی در یک دندان اغلب متعاقب عفونت در ریشه دندان یا ضربه به آن دندان است. اگر یکی از دندان‌ها نامرتب شود. می‌تواند روی جوییدن تاثیر کلی داشته باشد یا فقط روی دندان مقابل تأثیر بگذارد.

مشکل دندانی

عدم قرار گیری صحیح دندان ها روی هم (مال اکلوژن) دندان های پیش (جلویی) بیشتر در خرگوش های نژاد کوچکتر یا کوتوله دیده می شود. معمولاً در سنین پایین مشخص می شود. معمولا سرپرستان چنین حیوان هایی متوجه رشد بیش از حد دندان های جلویی می شوند. اگر خیلی زود به این وجود مشکل در دندان های این ها پی برده نشود. ممکن است این حیوان دچار کاهش وزن یا مشکلات شدیدتری ناشی از ناتوانی در مصرف مقادیر کافی غذا شود. اگر خرگوش برای مدت طولانی نتواند غذا بخورد، ممکن است به سرعت دچار بیماری بسیار جدی لیپیدوز کبدی شود.

عدم قرارگیری صحیح دندان ها روی هم

ها ممکن است در دندان های گونه ای (پیش آسیا و آسیا) نیز رخ دهد. از آنجایی که این دندان ها در قسمت های داخلی تر دهان قرار دارند، بررسی آن ها بسیار دشوار است. لذا تشخیص مشکلاتی که در این دندان ها رخ می دهد نسبت به دندان های پیش دشوارتر است. سرپرستان این حیوان های مبتلا به مشکلات در قسمت دندان های گونه ای  معمولا تنها متوجه کاهش وزن یا ناتوانی در غذا خوردن در خرگوششان می شوند. خرگوش های مبتلا به مشکلات دندان های گونه ای معمولا سرحال و سالم به نظر می رسند، نسبت به غذا اشتها نشان می دهند و گرسنه به نظر می رسند اما اغلب غذا نمی خورد. زیرا درد دندانی از غذا خوردنشان جلوگیری می کند. یکی دیگر از علائم مشکلات دندان های گونه ای در این حیوان های مبتلا این است که آنها، شروع به خوردن غذا می کند ولی در میان جویدن توقف کرده و غذاهای جویده شده را از دهانش می ریزد،غذاهای نیمه جویده شده در محیط دیده می شود. دندان‌های گونه‌ای دچار  رشد بیش از حد ، اغلب نقاط بسیار دردناکی دارند که بافت زبان یا گونه را فشرده یا ساییده می‌کنند.

معاینه دندان های خرگوش

هر زمانی که برای چکاپ به دامپزشکی مراجعه می کنید، از دامپزشک بخواهید تا دهان خرگوشتان را به صورت کامل معاینه کند، معاینه دندان های این حیوان شامل بررسی کامل دندان‌های پیش و گونه ای خرگوش است. بررسی دندان های پیش برای دامپزشکان و سرپرستان این حیوان بسیار ساده است، زیرا آنها در جلو و مرکز قرار دارند. ابزارهای ویژه ای برای مشاهده درست دندان های گونه ای خرگوش مورد نیاز است.استفاده از یک اتوسکوپ، اسپکولوم کوچک واژینال یا آندوسکوپ فیبر نوری ممکن است برای تجسم واضح دندان‌های عقب ضروری باشد. زیرا دهان این حیوان خیلی باز نمی‌شود. برخی از خرگوش ها تحمل این معاینه را ندارند و برای بررسی دندان های گونه ای این بیماران ممکن است نیاز به آرامبخشی یا بیهوشی عمومی باشند.

کوتاه کردن دندان های خرگوش

اگر دندان های پیشین دچار رشد بیش از حد شوند، می توان بدون آرامبخشی توسط دامپزشک کوتاه شوند. زیرا ساختار دندان های خرگوش به گونه ای است که دچار درد نخواهد شد. معمولا هر چهار تا هشت هفته یک بار می بایست دندان های پیش خرگوش های مبتلا کوتاه شوند. در منزل اقدام به کوتاه کردن دندان های این حیوان نکنید. زیرا ممکن است دندان های خرگوش دچار ترک های طولی و آسیب به ریشه شوند.

اصلاح تراز نبودن دندان های گونهای خرگوش ها، پس از تشخیص، نیاز به آرام بخشی عمومی یا بیهوشی عمومی برای دندانپزشکی اصلاحی دارد. لبه های تیز و بیش از حد رشد کرده می توانند باعث سوراخ شدگی و پارگی های بسیار دردناک زبان یا داخل گونه شوند. با یک مته یا ابزاری که برای برش استخوان استفاده می شود. دندان های گونه که بیش از حد رشد کرده اند اصلاح می شوند، چنین اقدامی ضروری است. کوتاه کردن دندان های گونه ای بسیار دشوار است. کار در حفره کوچک دهان و در عین حال تلاش برای جلوگیری از آسیب به لثه، زبان یا مخاط از چالش های این درمان است. دندان های گونه ای که بیش از حد رشد می کنند نیز همانند دندان های پیشین میبایست به صورت دوره ای معمولاً هر چهار تا هشت هفته کوتاه شوند.

کشیدن دندان های خرگوش

کوتاه کردن دوره‌ای دندان‌هایی که بیش از حد رشد کرده اند. برای خرگوش ها بسیار استرس‌زا است، لذا توصیه می‌شود دندان‌هایی که دچار ناهنجاری هستند، کشیده شوند تا مشکل برای همیشه حل شود. البته بهتر است قبل از کشیدن دندان های این حیوان رادیوگرافی (اشعه ایکس) از فک ها و دندان ها انجام شود تا هرگونه ناهنجاری قبل از کشیدن دندان مشخص شود. اگر مشکل دندانی در نتیجه آبسه ریشه دندان رخ داده باشد. باید قبل از انجام عمل آنتی بیوتیک تجویز شود. دندان های خرگوش تحت بیهوشی عمومی کشیده می شوند. ابتدا دندان های ثنایای پایینی برداشته می شوند، سپس ثنایای بالایی نیز برداشته می شود. اگر دندانی از فک بالا یا پایین برداشته می شود. دندان فک متقابل نیز باید خارج شود، چون  دندانی برای ساییدن آن وجود ندارد. مطمئناً دچار رشد بیش از حد می شود. کشیدن دندان های گونه ای بسیار دشوارتر است.

ترمیم شکستگی دندان خرگوش ها

اگر قسمتی از دندان خرگوش کنده شود و یک قطعه شکسته از ریشه دندان در فک باقی بماند، این قطعه می تواند دندان را بازسازی کند. اغلب حدود شش تا هشت هفته طول می کشد تا یک دندان جدید رویش کند. اگر این اتفاق بیفتد، زمانی که دندان به اندازه ای رشد کرد که آن را برای برداشتن مناسب می کند، می توان دوباره اقدام به برداشتن کرد. گاهی اوقات، اگر ریشه آسیب دیده باشد، ممکن است دندان با زاویه ای غیرعادی یا به شکل غیرعادی رشد کند.

عفونت دندانی در خرگوش

آبسه های  دندانی بیشتر در دندان های گونه ای مشاهده می شوند. این عفونت ها ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شوند. اگر دندان به صورت طولی شکافته شده باشد. غذا یا باکتری ممکن است به دندان شکسته نفوذ کند. اگرغذا در کنار دندان گیر کند، باکتری ها در امتداد خط لثه رشد می کنند و ممکن است عفونت ایجاد شود. آلودگی باکتریایی ضایعات دهان می تواند منجر به آبسه دندان شود. آبسه ها اغلب منجر به عفونت حفره اطراف دندان با باکتری می شوند و می توانند به استئومیلیت تبدیل شوند، عفونت ثانویه استخوان، که بسیار خطرناک و درمان آن دشوار است.

بهداشت دندان در خرگوش های سالم

اگر سرپرست خرگوشی با دندان های سالم که به خوبی روی هم تراز می شود، هستید رعایت بهداشت دهان و دندان این حیوان ساده است. می بایست خرگوشتان علاوه بر پلت، مقدار کافی یونجه مصرف کند،بهتر است از چوب مناسب یا اسباب‌بازی‌های دیگر جویدنی مخصوص این حیوان ها نیز استفاده کنید تا دندان‌ها به‌خوبی در یک راستا قرار گرفته و ساییده شوند. اگر متوجه شدید که خرگوش شما سیم، قفس ظروف غذا را می جود، ممکن است به اسباب بازی های جویدنی احتیاج داشته باشد.

حفظ سلامت دهان و دندان خرگوش

دندان های خرگوشتان را به طور دوره ای بررسی کنید و هر گونه رشد بیش از حد دندان یا برجستگی های غیر طبیعی در ناحیه دهان یا در قسمت زیرین فک پایین را به دامپزشک گزارش کنید. به عادات غذایی شان توجه کنید و تغیرات در مصرف مقدار غذا، آبریزش چشم یا افتادن غذا از دهان نیازمند مراجعه به دامپزشک است. امیدواریم سرپرست خرگوش هایی سالم و شاد باشید.